Οι υδατοκαλλιέργειες, αν και συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομία και στην επισιτιστική επάρκεια, επιφέρουν πολλαπλές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην κοινωνική ζωή, ειδικά όταν πρόκειται για εκτεταμένες εγκαταστάσεις, όπως αυτή που ορίζεται στο προεδρικό διάταγμα της 10ης Σεπτεμβρίου 2024, και η οποία αφορά τη θαλάσσια περιοχή του βορείου και νοτίου Ευβοϊκού Κόλπου.
Η ρύπανση του περιβάλλοντος από τις υδατοκαλλιέργειες είναι μια από τις πιο σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις αυτής της δραστηριότητας, ιδιαίτερα όταν πραγματοποιείται σε μεγάλη κλίμακα και χωρίς επαρκή έλεγχο.
1. Απόβλητα και ευτροφισμός
Τα ψάρια που εκτρέφονται σε θαλάσσιους κλωβούς τρέφονται με τεχνητές τροφές. Όμως, ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των τροφών δεν καταναλώνεται, πέφτει στον βυθό και αποσυντίθεται. Σε αυτό προστίθενται και τα περιττώματα των ψαριών. Τα οργανικά αυτά απόβλητα προκαλούν ευτροφισμό, δηλαδή υπερσυσσώρευση θρεπτικών ουσιών στο θαλάσσιο περιβάλλον, με αποτέλεσμα την υπερανάπτυξη φυτοπλαγκτού και την αποξυγόνωση των νερών. Αυτό οδηγεί σε θανάτους άλλων θαλάσσιων οργανισμών και στη γενικότερη υποβάθμιση του οικοσυστήματος.
2. Χρήση χημικών και αντιβιοτικών
Για να προστατευτούν τα ψάρια από ασθένειες και παράσιτα, οι μονάδες συχνά κάνουν χρήση αντιβιοτικών, απολυμαντικών και παρασιτοκτόνων. Αυτές οι ουσίες, αφού διαλυθούν στο νερό, διασπείρονται στο θαλάσσιο περιβάλλον και μπορεί:
- να επηρεάσουν μη στοχευόμενους οργανισμούς (π.χ. άλλα ψάρια ή μαλάκια),
- να προκαλέσουν την ανάπτυξη ανθεκτικών βακτηρίων (μια παγκόσμια ανησυχία),
- να συσσωρευτούν στην τροφική αλυσίδα, φτάνοντας μέχρι και τον άνθρωπο.
3. Διασπορά γενετικά τροποποιημένων ή μη-τοπικών ειδών
Σε κάποιες περιπτώσεις, ψάρια που δραπετεύουν από τους κλωβούς – είτε κατά λάθος είτε λόγω κακοκαιρίας – μπορεί να εισβάλλουν σε φυσικά οικοσυστήματα. Εάν αυτά τα ψάρια είναι γενετικά τροποποιημένα ή δεν ανήκουν στην τοπική πανίδα, ενδέχεται να διαταράξουν την ισορροπία του οικοσυστήματος, συναγωνιζόμενα ή υβριδοποιούμενα με ντόπια είδη.
4. Υποβάθμιση του θαλάσσιου βυθού
Η συνεχής συσσώρευση οργανικής ύλης και η έλλειψη οξυγόνου στον βυθό κάτω από τους ιχθυοκλωβούς δημιουργεί συνθήκες νεκρών ζωνών, όπου δεν μπορούν να ζήσουν ούτε ψάρια ούτε ασπόνδυλα. Η βιοποικιλότητα μειώνεται σημαντικά και η φυσική αναγέννηση του θαλάσσιου πυθμένα μπορεί να χρειαστεί πολλά χρόνια μετά την απομάκρυνση των εγκαταστάσεων.
Συνοψίζοντας, η ρύπανση που προκαλούν οι υδατοκαλλιέργειες δεν είναι απλώς τοπικό φαινόμενο, αλλά μπορεί να έχει μακροχρόνιες και ευρύτερες συνέπειες για τα θαλάσσια οικοσυστήματα, τη βιοποικιλότητα και την ποιότητα ζωής των τοπικών κοινωνιών. Γι’ αυτό, είναι απαραίτητος ο αυστηρός έλεγχος, η χρήση φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών και η σωστή χωροθέτηση, ώστε να μειώνονται όσο το δυνατόν περισσότερο αυτές οι επιπτώσεις.
